Masterclass “In gesprek gaan. Maar hoe?”
Over vrijmoedig spreken
31 januari 2019 bij KasBank in Amsterdam
Morele moed van assistants is de brug tussen oordelen en doen
Het werd een boeiende masterclass onder leiding van gastdocent Edgar Karssing op 31 januari 2019. Wat te doen als je in je werk tegen een dilemma aanloopt en dit met de betrokken wilt bespreken? Met zijn grote kennis over dit onderwerp nam hij de deelnemers mee langs theorie en praktijk.
Dat we welkom waren bij KasBank bleek niet alleen uit de prachtige boardroom waar wij te gast waren. Ook het welgemeende welkomstwoord van Sikko van Katwijk, CEO, betekende een goede aftrap. Hij prees het initiatief voor deze masterclass en ontving in dank het rapport “The Secret Power in the Office” met de uitslagen van het Dilemma-Assist onderzoek.
Zwitserland
Hoe je in gesprek kunt gaan, hangt af van enkele belangrijke factoren. Hoe beoordeel je de ontstane situatie en wat doe je ermee? Moed is als het waren de brug tussen oordelen en doen. Dat is niet altijd zonder gevaar. Op de stelling van Edgar of assistants een gevaarlijk beroep hebben liepen de meningen uiteen. De meesten vonden dat we wel vaak te maken hebben met een spanningsveld. Maar echt gevaarlijk wordt het meestal niet. Iemand omschreef ons als een soort Zwitserland, een neutrale partij die veel weet en een vertrouwenspositie heeft. En daar blijft het doorgaans bij.
Uit het onderzoek van Dilemma Assist kwam echter naar voren dat bijna de helft van ons op de hoogte is of weet heeft van wangedrag. We gaan er niet over in gesprek met de betrokkene. Zelfs niet als we persoonlijk met een integriteitsdilemma te maken hebben.
Handelingsrepertoire
Om een dergelijke situatie aan te kunnen is het zaak om vooraf de situatie goed in te schatten (‘calculated risk’), een slimme manier te vinden om moedig te zijn (bijv. humor) en het liefst te oefenen met een klein dilemma. Dit zal in het begin niet makkelijk zijn. Dit wordt ook ‘post decision making” genoemd. Het vraagt dan ook om moed, morele moed. Dat is niet hetzelfde als de reflex om een brandend huis in te rennen om de bewoners te redden. Dat noemen we warme moed. Het gaat om zogenaamde koude moed, beredeneerd en rationeel. Moed is geen menselijke eigenschap, maar het handelen zélf kan wel of niet moedig zijn. Moed is belangrijk als er een gevaarlijke situatie ontstaat, met gevolgen voor anderen of jou zelf. Zonder gevaar hoef je niet moedig te zijn.
Bij morele moed gaat het om staan voor je waarden en het uitspreken ervan. Na de post decision making volgt de afweging wát je gaat doen, tegen wie en in welke volgorde en hoe je dat effectief kan doen. Bouwstenen die je hiervoor nodig hebt zijn bijvoorbeeld: een goede voorbereiding door de feiten te kennen, de cultuur van het bedrijf te snappen, de sector te kennen en goede (interne) relaties op te bouwen. En verder: in sommige gevallen bondgenoten zoeken, de scenario’s doornemen, de regels en codes van een organisatie kennen en niet in de laatste plaats jouw eigen geloofwaardigheid in de strijd gooien.
Vredesberaad
Edgar verwees naar één van de conclusies en aanbevelingen uit ons onderzoeksrapport om de cultuur in organisaties meer vertrouwd te maken met integriteit. Ook op het niveau van de assistants. Juist omdat zij veel meer kunnen betekenen dan bestuurders in het algemeen denken.
Iemand merkte op dat bestuurders vaak hun eigen tegenspraak om zich verzamelen. Op die manier blijven kritische geluiden achterwege en denkt de bestuurder dat hij weg komt met misplaatst gedrag. Een handig advies van Edgar is om in organisaties af en toe een soort vredesberaad te houden, waarin juist geen lastige dilemma’s besproken worden maar een open dialoog. Dit zorgt voor goede relaties tussen de medewerkers.
Praktijkoefeningen
Na de pauze ging iedereen in kleine groepjes aan de slag met een eigen casus waarin je wel en/of niet hebt besloten een dilemma bespreekbaar te maken.
Bij de prima verzorgde hapjes na afloop werd nog uitgebreid nagepraat. De meesten vonden eigenlijk dat we nog meer tijd hadden kunnen besteden aan dit interessante onderwerp.